มะแขว่น - มะแข่น (ชื่อวิทยาศาสตร์: Zanthozylum Limonella Alston )ชื่อพื้นเมืองอื่นๆ คือ มะกรูดตาพราหมณ์ กำจัดต้น, พริกหอม,
หมากมาศ (กรุงเทพฯ); มะข่วง, มะแข่วน , บ่าแข่น(ภาคเหนือ); มะแข่น (ลาว); ลูกระมาศ (ภาคกลาง); หมักข่วง เป็นพืชสมุนไพร
ผลและใบใช้เป้นเครื่องเทศชูรสอาหาร เช่น ลาบ หลู้ แกง และอาหารพื้นเมืองและอาหารท้องถิ่นเช่นตำหวาย หลามบอน ตำน้ำ
พริก ฯลฯ มะแข่นจะมีรสชาติเผ็ด กลิ่นฉุนแต่หอม มีสรรพคุณทางยาคือสามารถแก้หวัดได้ต้นและกิ่งเป็นหนามใบเป็นใบประกอบ
มีใบย่อย 6-8 คู่ ก้านใบสีแดง ใบย่อยรูปไข่หรือรูปรี ปลายแหลม ต้นที่เก็บเกี่ยวผลผลิตได้จะมีอายุตั้งแต่3-15 ปี ผลค่อนข้างกลมผล
เล็กๆ ขนาดผลพริกไทย ผิวขรุขระ สีเขียว มีกลิ่นฉุน คล้ายกลิ่นเมล็ดผักชียี่หร่า ผลแก่เปลือกหุ้มเมล็ดสี แดง แก่จัดสีดำ ออกผล
เดือนกันยายน – ธันวาคม เมล็ดกลม ๆ ดำเป็นมัน ใช้เปลือกผลผสมชูรสอาหาร ใช้รากและเนื้อไม้ เป็นยาขับลมในลำไส้ ลด
ความดัน เป็นยาขับโลหิตระดูของสตรีผลเป็นยาบำรุงหัวใจ บำรุงโลหิต บำรุงธาตุพบมากหรือปลูกมากในเขตพื้นที่ หมู่บ้าน
ผาสิงห์ บ้านผาหลัก บ้านปางส้าน บ้านยอด ตำบลยอด อำเภอสองแคว จังหวัดน่าน

มะแข่นถือได้ว่าเป็นพืชเศรษฐกิจอันดับต้นๆของตำบลยอ ทางเทศบาลตำบลยอดจะมีการจัดงาน"วันมะแข่นหอมรสดี ชมวิถีชนเผ่า"
ขึ้นเป็นประจำทุกปี โดยจะจัดในช่วงปลายเดือนพฤศจิกายนของทุกปี ในงานจะมีการออกร้านแสดงสินค้าพื้นเมืองและสินค้าที่แสดง
ถึงภูมิปัญญาชาวบ้านในตำบล ชมการแห่ขบวนรถบุพชาติ การแสดงศิลปวัฒนธรรมพื้นบ้านการประกวดธิดามะแข่น ร่วมชิม
อาหารพื้นเมืองที่มีมะแข่นเป็นส่วนประกอบฟรี การเลี้ยงรับรองแขกผู้มีเกียรติแบบขันโตกและพบกับการแสดงมหรสพ
อีกมากมาย โดยงาน"วันมะแข่นหอมรสดี ชมวิถีชนเผ่า" ถือว่าเป็นอีกงานประเพณีสำคัญ ที่ได้รับการบรรจุอยู่ในปฏิทิน
ท่องเที่ยวของจังหวัดน่าน มะแข่วนปลูกเยอะแถบภาคเหนือของประเทศไทย เป็นพืชสมุนไพรเศรษกิจ
เป็นยาแพทย์แผนโบราณ ใช้รากและเนื้อไม้เป็นยาขับลมในลำไส้ ลมขึ้นเบื้องสูงทำให้หน้ามืดตาลาย วิงเวียน
ลดความดัน เป็นยาขับโลหิต ระดูของสตรี แต่ไม่ใช้กับหญิงมีครรภ์ เมล็ดสามารถสกัดน้ำมันหอมระเหย

ที่มา :: วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี